Yolculuğu eşsiz kılan, varılacak yer kadar o varılacak yere olan yolculuktur diye düşünüyorum. Tabi bahsettiğim Doğu ekspresi ile 25 saat süren bir yolculuk olunca kimisi aynı fikirde olmayacaktır. Ama bu öyle bir yolculuk ki bir günde Türkiye’nin 5-6 şehrinden geçecek, arkadaşlarınızın memleketi olan ama size çok uzak gelen  yerleri görecek , coğrafya kitabında okuduğunuz dağların ve nehirlerin yanı başından geçeceksiniz. Yazının altındaki fotoğraflarda da göreceğiniz gibi eşsiz manzaralara tanık olacağınız bir yolculuk olacak.

Doğu Ekspresi Güzergahı Kırıkkale- Kayseri – Sivas – Erzincan – Erzurum

Aralık 2015 başında aslında uzun zamandır planladığımız Doğu ekspresi ile Kars Seyahatini gerçekleştirme imkanı bulduk.  Tren saat 18:00’da Ankara’dan kalkıyor ve bir sonraki gün 18:30 ‘da Kars’a varıyor. Eskiden Haydarpaşa’dan kalkan tren tam anlamıyla Türkiye’nin bir ucundan diğerine gidiyormuş.
Ama artık İstanbul’dan bu yolculuğa hızlı tren ile başlayıp Ankara’da doğu ekspresine aktarma yaparak devam etmek gerekiyor.

Gün ışığından daha fazla faydalanmak isterseniz kış sonunda bu yolculuğu yapmak daha iyi olabilir hem böylece kar manzaralarını da yakalamış olursunuz. Dolunayı yakalarsanız geceleyin de belki etrafı izleyebilirsiniz.

2-3 günlük Kars Seyahati yapmak isterseniz siz de bizim güzergahımızı takip edebilirsiniz. Doğu Ekspresi ile gittiğimiz Kars gezisine ait yazı için tıklayın.

Doğu Ekspresi Biletleri

Doğu Ekspresi biletini TCDD sitesinden satın almanız mümkün ama öncelikle nasıl bir bilet alacağınıza karar vermelisiniz.

Satın alma ekranında gözüken Örtülü Kuşetli seçeneği; altta iki koltuk ve yukarıda iki yatak olan bir kompartmana denk geliyor. Koltuklar yattığında 4 tane yatak oluyor. 4 kişilik gruplar için ideal. Kişi başı fiyat 61 TL .
Ancak iki kişi binerseniz odaya yabancı iki kişinin daha geleceğini ve bu kişilerin bayan olması durumunda kız arkadaşınızı oracıkta bırakıp başka bir kuşete geçmeniz istenebilir. Bu nedenle iki kişiyseniz en mantıklısı Yataklı vagon.

Örtülü Kuşetli

Yataklı Vagon

Yataklı Vagon’da bir oda

Biz yataklı vagonu tercih ettik. Yataklı’da iki kişi olursanız kişi başı 96TL’ye denk geliyor. Oda içerisinde dolap, buzdolabı, lavabo, el yüz havlusu ve priz mevcut. Bu uzun yolculuğu geçirmek üzere, hem mahremiyet hem de konfor açısından her anlamda çok daha mantıklı bir seçenek.

Yataklı vagon ile ilgili kendi deneyimime dayanarak bir kaç noktayı paylaşmak istiyorum:

• Temizlik: Yataklardaki nevresimler tertemizdi, sadece üzerine çarşaf geçirdiğimiz battaniyede biraz koku vardı.  Her yolcu ayrıldığında nevresimler ve yastık kılıfları kaldırılıyor yenisi veriliyor. Onun dışında odada temiz havlu bulunuyordu. Hijyen konusunda çok da titiz değilim ama hiç bir şekilde bir problem yaşamadık. Bu konularda çok hassassanız kendi nevresimlerinizi veya uyku tulumunuzu getirebilirsiniz.
• Güvenlik: Odaların kapısı sadece içeriden kitlenebiliyor. Yataklı vagon trenin sonunda yer alıyor, ve vagonun girişinde konduktörün bulunması sebebiyle gelen geçen çok olmuyor. Ama yine de değerli eşyalarınıza sahip çıkmanız tavsiyemdir.
• Telefon : Yolculuğun bir kısmında hiç telefon çekmiyor, şehirler dışında 3g bağlantısı yok. O yüzden telefonunuzu bir köşeye bırakın ve yolculuğun tadını çıkartın. Olur da şarjınız biterse yataklı kompartmanlarda iki adet priz mevcut.
• Sıcaklık : Kış günlerinde dışarısı her ne kadar soğuk olsada odada sıcaklığını ayarlayabildiğiniz cayır cayır yanan bir radyatör mevcut.
• Tuvalet : Yataklı vagonun başında ve sonunda birisi alaturka diğeri alafranga olmak üzere iki tane tuvalet bulunuyor. Tuvaletler, sadece bu vagonda bulunan 10 odanın kullanımında olduğu için yolculuk esnasında çok pislenmiyor.
• İstasyonlar :  Tren Küçük yerleşim birimlerinde çok uzun durmuyor. Ancak Erzurum gibi şehirlerde 7-8 dakika duruyor. Böylece 4-5 şehre ayak basma imkanı bulabilirsiniz:)

Doğu Ekspresinde Yemek

Biz yolculuğa İstanbul’dan başladığımız için hızlı trende sunulan paket yemeklerini de yanımızda götürdük. Yiyecek içecek konusunda tedarikli olsak da yemekli vagonda yemek yeme ritüelini atlamadık ve akşam yemeğimizi Yemekli vagonda yedik.

Hareket eden bir araçta yenebilecek en güzel yemek bence.

Izgara çeşitlerine ek olarak patates kızartma, yaprak sarma, sigara böreği gibi küçük aperatifler mevcut. Belki lezzet olarak beklentilerinizi karşılamaz ama hareket eden bir araçta yiyebileceğiniz en güzel yemeği burada yiyeceksiniz.  Tabi yemek kuru kuru gitmez, yanına bir de bira söyleyin ve yavaş giden trende zaman nasıl da keyifli ve hızlı geçiyormuş görün. Yemekli vagonda otururken kıyafetleriniz yağ kokacak şimdiden söylemesi.
Fiyatlar dışarıdaki restoranlara göre oldukça ucuz. Yanınızda nakit para bulundurmanızda fayda var telefon çekmeyen yerlerde pos cihazı da çalışmıyor. Çay Kahve gibi içecekler  için de inerken toplu olarak ödeme yaptık.

Yemekli vagon ile ilgili yazdıklarımızı güncellemekte fayda var. Son duyumlarımıza göre artık yemekli vagon artık Ray Restoran değil Rail Chef adındaki bir firma tarafından çalıştırılıyormuş ve ne yazık ki alkol servisi sonlandırılmış o yüzden yukarıdaki biraları görüp heyecanlanmayın 🙂 Son zamanlarda Doğu Ekspresi seyahati yaptıysanız yemekli vagon hakkında deneyimlerinizi yorumlarda paylaşırsanız memnun oluruz.

Sabah yemekli vagonda kahvaltı yapabilirsiniz. Tedarikli geldiğimiz için restorandan sadece taze demlenmiş çay aldık.

Sabah Kahvaltımız

Minibarın içerisinde iki adet çikolata, çubuk kraker ve su mevcut. Biz çikolataları Erzincan yakınlarında mavi önlükleriyle raylarda yürüyen iki çocuğa fırlattık.
Doğu Ekspresinde günün nasıl geçtiğini anlayamadık. Zaten manzaraya daldığımızda 1-2 saati etrafı izleyerek geçirdik. Canınız istediği zaman yatağı açıp uyuklamak da cabası.

İşte yoldan bazı fotoğraflar:

Sabah Uyandığımızda manzara

Divriği Ermaden Demir cevheri fabrikası

Sivas- Erzincan arası baraj gölündeki yansıma

Doğu Ekspresi, herkesin hayatında bir kez olsun yapması gerek bir yolculuk. Plan yapanlara şimdiden keyifli bir gezi dilerim, sorularınız olursa yorumlarda cevaplamaya çalışacağım. Doğu Ekspresi’nin son durağı olan Kars macerası yazısını da okumayı unutmayın!

Bir kaç günlük boşlukta kendimizi hemen gezi planı yaparken buluyoruz. Bir süre önce aklımıza gelmiş olan Doğu Ekspresi ile Kars gezisi yapma fikrini raftan indirdik ve gerekli hazırlıklara başladık.

Tren yolcuğunun bendeki yeri ayrıdır; küçüklüğümde annemle, üniversite dönemi arkadaşlarımla az anımız geçmedi Eskişehir-İstanbul arası trenlerde. Bu yolculuğu benim için hep bir bilinmez olan Doğu Ekspresi ile yapmak geziye ayrı bir heyecan kattı. Ankara’dan saat 18:00’da kalkan tren Kars’a Ertesi gün 18:30 ‘da varıyor neyse ki bizim için sıkıntı yok ne de olsa bizim için önemli olan yolculuğun kendisi.
Doğu Ekspresi ile ilgili detayları Doğu Ekspresi Macerası başlıklı yazımızda bulabilirsiniz

Gezi Programı:
1.Gün  Akşam 19:00 Kars Garı’na vardık.
2.Gün Ani Harabeleri, Çıldır Gezisi ,Peynir Alışverişi
3.Gün  Kars Şehir gezisi, 16:30 uçağı ile dönüş

Kars’a yaklaşırken telefonumuz çalıyor, arayan Kars’lı bir taksici. Konuşurken öğreniyoruz ki konaklayacağımız otel bizi gardan almak üzere bir taksi göndermiş. Bu karşılacağımız misafirperverliğin ilk örneği. Telefon çaldıktan bir kaç dakika sonra bu sefer de kompartmanımızın kapısı çalınıyor, bizi trende gören Dalyan’lı bir çift odamızdan yayılan müzikten cesaret alıp bizimle sohbete başlıyor. Muhabbeti ilerletiyoruz ve Kars’ı birlikte gezme planları yapıyoruz.  Kars macerası tam da istediğimiz gibi başlıyor!

Garda bizi karşılayan taksici ile önce küçük bir şehir turu yaptık, taksici bize Eski Rus binalarını gösterdi, şehir hakkında kısa bilgiler verdi ve daha sonra konaklayacağımız Konak Otel’e bıraktı. Otelde yine çok sıcakkanlı bir karşılamaya tanık olduk, çantalarımızı hemen elimizden aldılar ve sıcacık çayları getirdiler. Konak Otel, Kars’ta tercih edebileceğiniz temiz ve uygun fiyatlı otellerden birisi, diğer bir seçenek de yeni yapılan Katerina Sarayı olabilir.

Kars’ta ilk gün

Ani Harabeleri ve Çıldır gölüne gitmek istediğimiz için güne oldukça erken başladık ama Kars’lılar güne bizden de erken başlamıştı. Hava erken karardığı için Kars esnafı dükkanlarını erkenden açar köy minibüsleri erken saatte şehire ulaşırmış.
Ani ve Çıldır’a ulaşımı sağlamak için araç kiralama veya taksi ile anlaşma gibi iki tane seçeneğimiz vardı. Yolları bilmediğimiz ve kış şartlarından çekindiğimiz için Taksi’yi tercih ettik. Taksi ile Ani ve Çıldır Gezisi 250-300 TL arasında değişiyor. Araç kiralandığı takdirde kira ücreti 120 TL ye ek olarak benzin masrafı da eklenince yakın rakamlar olacağı için maddi açıdan da çok büyük bir fark olmadı.
Sabahleyin taksici bizi almaya geldi ve trenden inerken karşılaştığımız Devrim ve Nihal çiftini de kaldıkları otelden alıp Ani Harabelerine doğru yola koyulduk.

Ani Harabeleri

Ani Harabeleri Kars merkezine 40 Km uzaklıkta bulunuyor. Müze kart ile ücretsiz olarak giriş yapabilirsiniz. Bize köyde yaşayan bir abi rehberlik yaptı bu nedenle detaylı olarak gezebildik.

3 tarafı vadiyle çevrili olduğundan doğal olarak korunaklı ve Arpaçay gibi su kaynağına ola yakınlığı nedeniyle yaşamaya elverişli bir yerleşke. Söylentilere göre en ihtişamlı olduğu zamanlarda dünyanın en kalabalık 4.şehriymiş. İpek yolu’nun Anadolu’ya açılan kapısı olduğu için ticaret açısından da oldukça önemli yere sahip.
Ani’de görülebilen kiliseler ve şehrin diğer kalıntıları buranın uzun tarihinin sadece küçük bir parçası, çünkü Ani’nin altında ve etrafında bulunan mağaralar buranın tarihini MÖ 5000 senelerine kadar götürüyor. Bölgede bulunan birçok tarihi eseri Rus arkeologların ülkelerine götürdüğü biliniyor. Değerinin hala farkına varılmadığını düşünüyorum. Yer üstündeki kalıntıların yanı sıra yer altındaki mağaralarda da keşfedilmeyi bekleyen bir tarih yatıyor.

Türklerin Anadolu’ya girişini kitaplardan 1071 Malazgirt savaşı olarak bilsek de aslında 1064 senesinde Alpaslan Ani şehrini ele geçirmiş ve buraya Anadolu’nun ilk Türk camisini inşa etmiş.

Ani duvarlarındaki Swastika (Gamalı haç)

Burada oldukça büyülendiğimizi söylemeden geçemeyeceğim. Bu yüzden Kars gezilerinize mutlaka Ani’yi de dahil edin.

Çıldır Gölü

Ç. Adapınar (@cagileal) tarafından paylaşılan bir fotoğraf (22 Ara 2015, 14:16 PST)

Ani’den sonra rotamızı Çıldır gölüne çevirdik. Yaklaşık 45 dakika sonra göle ulaştık. Ne yazık ki biz gittiğimizde göl donmamıştı ancak sonradan düşündüm de şimdiye kadar karla kaplı bembeyaz tepeler arasında masmavi bir gölü ilk defa görüyordum. Her ne kadar donmuş gölün üzerinde kızaklarla dolaşma, buzu kırıp balık avlama gibi etkinlikleri gerçekleştiremesek de görsel açıdan keyifli bir deneyim oldu. Benim için deniz balığının yerini tutmasa da gölde tutulan sarı sazan’ın tadına bakabilirsiniz. Biz Günay’ın yerinde Günay abi’nin sohbeti eşliğinde balıkları midemize götürdük. Kars gezinizi yaparken Çıldır gölünün donup donmadığını önceden öğrenin, eğer donmadıysa burada yapılacak çok da bir şey yok.

 

Ç. Adapınar (@cagileal) tarafından paylaşılan bir fotoğraf (3 Oca 2016, 12:31 PST)

Kars Kaşarı ve Gravyer Peyniri

Çıldır’dan sonra taksici İsmet abi bizi şehir merkezine geri getirdi. Kazım Paşa caddesinde Kazım Paşa çay evinde sıcacık çaylarımızı yudumladıktan sonra cadde üzerindeki peynircileri dolaştık. İsmet abi’nin yönlendirmesiyle Karsak Peynircisi’ ne geldik. Kars’a kadar gelip de buranın mükemmel gravyer peynirinden almadan dönmek olmaz. Önder bize öncelikle tadım yaptırdı, Kaşar ve Gravyer hakkında bilgi verdi. Söylediğine göre kars kaşarında 12-13 lt süt kullanılırken gravyerde bunun iki katı kadar süt kullanılıyormuş. Gravyerin fiyatı da kaşara göre daha pahalı. Kars kaşarının kg fiyatı 23 TL Gravyerin ise 50 TL. Biz ikisinden de alıp, yük yapmasın diye evimize kargoladık. Eğer bal ihtiyacınız varsa Kars balı muhtemelen Türkiye’de bulabileceğiniz en lezzetli ballardan olabilir. Karsak peynir dükkanının karşısındaki aktardan da Kağızmanda yetişen çeşitli meyvelerin kurusunu ve ot alışverişi yapabilirsiniz. Ha bir de unutmadan söyleyeyim, bu aktarda Karslıların sımışka dedikleri ay çekirdeğinden satın alıp evinize döndüğünüzde keyifle çitleyebilirsiniz. İzmir’liler çekirdeğe çiğdem dediklerini biliyoruz da Karslıların da çekirdeğe sımışka dediklerini yeni öğrendik.

Kars’taki Rus Binaları

Peynir alışverişimizi yaptıktan sonra önce kaleye çıktık daha sonra da  eski rus binalarına hayran kalarak şehir turu yaptık. 40 yıllık Rus hakimiyetinde şehre Rusya’yı andıran binalar ve günümüze kadar ayakta kalabilmiş altyapı sistemi inşa edilmiş. Kendinizi biran için St.Petersburg’da hissedebilirsiniz. Bir de kar olursa bu sokaklarda dolaşmak gerçekten keyifli olur.

Kars Yemekleri

Son günümüzü şehir içerisinde gezilecek yerlere ayırdık. Kars Kalesini ve etrafındaki 12 havariler kilisesini gezdik. Daha sonra Kars çayının kenarında yürüyerek Kafkas Üniversitesi konservatuarına kadar olan bölgeyi dolaştık buraları gezmek için yarım gün bizim için yeterli oldu. 16:30’daki Uçağımıza binmeden önce bir önceki gün yiyemediğimiz meşhur Kars kazını yemek üzere Hanımeli Lokantasına gittik. Burada yöreye özgü yemeklerden Evelik (labada) otundan yapılan evelik aşı, Hangel, İrevan Köfte ve son olarak Kaz etinin tadına baktık. Kaz eti, rengi hindi etinden daha koyu olan ve çok daha yoğun bir lezzete sahip kimisine ağır gelebilecek bir et. Ben beğendim ancak kız arkadaşım çok da sevmedi. Bana kalırsa 1 porsiyon(çeyrek kaz) iki kişi için yeterli gelecektir biz biraz abartıp 4 kişi bir kazı paylaştık ve  masadan kişi başı 60 TL ödeyerek kalktık.
Bu arada neden Hanımeli’ni tercih ettiğimizi kısaca anlatayım. “Kars’ta nerede yemek yenir?” diye sorduğumuzda bir çok insan bizi buraya yönlendirdi ve iyi ki de yönlendirdi. Mekanın sahibi Dilek Hanım, ekonomik olarak zorluk içerisinde olan on kadar kadının evlerini geçindirmesine katkıda bulunmak için onların hazırladıkları yemekleri burada misafirlerin beğenisine sunuyor. Mutfakta tam anlamıyla bir kadın dayanışması var. Dilek Hanım’ın eşi akordiyonu ile çaldığı Sarı Kız türküsü de buradaki unutulmayan anılarımızdan birisi haline geliyor.

Kars gezisi bizim için çok farklı gelişti. Çünkü  tarihi kalıntıları ve şehri gezmekle kalmayıp insanlarla diyalog kurup Kars kültürü hakkında bilgi sahibi olduk. Burayı tanımış olmak kafamızda ülkemizin doğu bölgeleriyle ilgili olan bazı ön yargıların yıkılmasına sebep oldu. Siz de eğer varsa ön yargılarınızı bir kenara bırakıp trene veya uçağa atlayın ve Kars’ı keşfedin.

Sorularınız olursa yorumlara bekliyorum 🙂